Χουλιγκανισμός και κοινωνική διαίρεση

 

του Αλέξανδρου Μυλωνά

Το ιστορικό του χουλιγκανισμού μέχρι σήμερα δείχνει ότι ο χουλιγκανισμός δεν είναι ένα πρόβλημα του ποδοσφαίρου και των γηπέδων, αλλά  έχει να κάνει με κοινωνικά προβλήματα που διαιρούν τους ανθρώπους πολιτικά, οικονομικά, θρησκευτικά και συντεχνιακά.

Στον απόηχο της δολοφονίας του 29χρονου Μιχάλη Κατσουρή, κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης  με χούλιγκανς της Ντιναμό Ζάγκρεμπ έξω από το γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας στις 7 Αυγούστου 2023, επανήλθε στην επικαιρότητα το ζήτημα της πάταξης του φαινομένου του χουλιγκανισμού.

 Ως χουλιγκανισμός αναφέρεται η ανάρμοστη και βίαιη συμπεριφορά οπαδών αθλητικών ομάδων που οδηγεί στη διατάραξη της τάξης Εκφάνσεις χουλιγκανισμού συνήθως θεωρούνται πράξεις όπως η υβριστική συμπεριφορά σε γήπεδα κατά τη διάρκεια αγώνων πολλές φορές με ρατσιστική διάθεση, η επιθετική συμπεριφορά σε αυτούς τους χώρους, οι εισβολές οπαδών στον αγωνιστικό χώρο πολλές φορές με βίαιες διαθέσεις, οι ομαδικές συγκρούσεις οπαδών εντός και εκτός γηπέδων καθώς και δολοφονίες που γίνονται μεταξύ οπαδών που τάσσονται υπέρ διαφορετικών ομάδων.

Ο όρος χουλιγκανισμός  “hooliganism  ωστόσο, δεν ήταν πάντα συνδεδεμένος με αθλητικές ομάδες και δη του ποδοσφαίρου. Ήταν ένας όρος που στα τέλη του 19^ου αιώνα χαρακτήριζε την συμπεριφορά συμμοριών των δρόμων του Λονδίνου. Λέγεται επίσης ότι ο όρος “hooliganism» πήρε το όνομά του από το όνομα του Πάτρικ Χούλιχαν ο οποίος ήταν Ιρλανδός βάνδαλος που έμενε στο Λονδίνο. Μια άλλη θεωρία αναφέρει πως ο όρος προέρχεται από τον απολίτιστο τρόπο ζωής μιας ιρλανδικής αγροτικής οικογένειας.

Ο χουλιγκανισμός αργότερα συνδέθηκε με το ποδόσφαιρο και την βία στα γήπεδα, και κατά την δεκαετία του 1980 στην Αγγλία, επί πρωθυπουργίας Θάτσερ, δαιμονοποιήθηκε ως ποδοσφαιρικό φαινόμενο.

Πολλοί σήμερα  κάνουν λόγο για το παράδειγμα της Αγγλίας, αναφερόμενοι στη Μάργκαρετ Θάτσερ ως την πολιτικό που έλυσε οριστικά το πρόβλημα του χουλιγκανισμού και αναμόρφωσε το βρετανικό ποδόσφαιρο.

Έλυσε όντως το πρόβλημα του χουλιγκανισμού η Θάτσερ;

Η απάντηση είναι όχι.

Διότι ο χουλιγκανισμός επί Θάτσερ (1979) δεν ξεκίνησε ως βία των γηπέδων αλλά ως κοινωνική αντίδραση στο οικονομικό πρόγραμμα της κυβέρνησης που βύθισε την οικονομία της Αγγλίας στην ύφεση. Η εργατική τάξη στέναζε κάτω από τα δυσβάστακτα οικονομικά μέτρα και η κατάσταση έγινε εκρηκτική όταν η Θάτσερ αποφάσισε να τα βάλει με τα συνδικάτα. Η κοινωνία πλέον θύμιζε «καζάνι που βράζει». Μπρίστολ, Μπέρμιγχαμ, Λίβερπουλ και Μάντσεστερ μετατρέπονται σε πεδία μάχης μεταξύ εξεγερμένων εργατών και της αστυνομίας που κρατά μια ιδιαίτερα σκληρή στάση. Η βία έχει τον πρώτο λόγο. Τα όσα γίνονταν στην κοινωνία, μεταφέρθηκαν με ευκολία και μέσα στα γήπεδα τα οποία μετατρέπονται σε αρένες. Έχουν μείνει στην ιστορία οι βίαιες συγκρούσεις μεταξύ οπαδών αλλά και μεταξύ οπαδών και αστυνομίας.

Ο χουλιγκανισμός δεν εξαλείφθηκε, απλά μετατοπίστηκε έξω από τα γήπεδα στους δρόμους τις παμπ τις στάσεις του μετρό κ.λ.π. Στην ουσία η Θάτσερ δεν ενδιαφέρθηκε για την εξάλειψη της ίδιας της βίας, αλλά να  δαιμονοποιήσει το ποδόσφαιρο και τους οπαδούς του ως πολίτες κατώτερης κατηγορίας στην κοινωνία, αφού οι περισσότεροι οπαδοί του ποδοσφαίρου ήταν η εργατική τάξη, ενώ η Θάτσερ εκπροσωπούσε το συντηρητικό κόσμο της Αγγλίας. Αγνόησε επισημάνσεις από ανθρώπους του ποδοσφαίρου όπως του διευθυντή της Αγγλικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας Τέντ  Κρόκερ που της είχε πεί ότι ο χούλιγκαν είναι πρόβλημα της κοινωνίας και όχι του ποδοσφαίρου. Και είναι.  Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα σήμερα από τις συγκρούσεις που γίνονται συνεχώς σε όλες τις χώρες Βέλγιο-Γαλλία-Ολλανδία-Ελλάδα-Κροατία και άλλες πολλές και είναι συγκρούσεις κοινωνικών, ρατσιστικών ή πολιτικών αντιθέσεων.

Τα παρατσούκλια οπαδών των ομάδων

Η όλη κατάσταση δείχνει μέχρι σήμερα ότι ο χουλιγκανισμός δεν είναι ένα πρόβλημα του ποδοσφαίρου αλλά  έχει να κάνει με κοινωνικά προβλήματα που διαιρούν τους ανθρώπους  πολιτικά, οικονομικά, θρησκευτικά και συντεχνιακά. Αυτό είναι φανερό αν δούμε τα παρατσούκλια των ομάδων της Μεγάλης Βρετανίας: Οι οπαδοί της Aston Villa έχουν το παρατσούκλι «χωριάτες», ενώ οι οπαδοί της Manchester City αποκαλούνται πολίτες (citizens). Οι οπαδοί της Celtic αποκαλούνται «καθολικοί» , η δε μεγάλη αντίπαλός της στην Σκοτία, οι Randers αποκαλούνται «προτεστάντες». Η Exeter City αποκαλούνται «ελληνιστές», οι δε της Πλύμουθ αποκαλούνται «προσκυνητές». Τέλος οι οπαδοί της Luton Town αποκαλούνται «καπελάδες» (hatters), οι δε της Stoke City αποκαλούνται «αγγειοπλάστες», και άλλα πολλά παρατσούκλια που έχουν σχέση με τοπικούς διαχωρισμούς. 

Ακόμη και στην Ελλάδα βλέπουμε ότι σε πολλές ομάδες έχουν παρεισφρήσει στους οπαδικούς συλλόγους, σε άλλους αναρχικοί και σε άλλους νεοναζί.

 Ο χουλιγκανισμός λοιπόν θα πάψει να υπάρχει όταν θα σταματήσουν οι κοινωνικές ανισότητες και οι κάθε λογής διαχωρισμοί των ανθρώπων.