Ψεύτικοι λογαριασμοί στα social media (facebook-twitter-instagram) και bots προπαγάνδας για όλα τα κόμματα
ΣΥΛΛΕΞΑΜΕ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΨΕΥΤΙΚΟΥΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥΣ BOTS ΣΤΑ SOCIAL MEDIA ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΟΛΑ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΠΡΟΠΑΓΝΔΑ ΚΑΙ ΝΑ ΕΠΙΡΡΕΑΣΟΥΝ ΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΔΙΑΔΙΔΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΤΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ! ΕΤΣΙ ΣΤΗΝΟΥΝ ΤΟ ΜΑΤΡΙΞ ΤΗΣ ΣΚΛΑΒΙΑΣ ΜΑΣ...
Τον περασμένο Ιανουάριο, η New York Times “ξεσκέπασαν” τη γιγαντιαία επιχείρηση που περιλαμβάνει την αγορά και πώληση ψεύτικων followers στα social media. Μερικά από αυτά τα bots χρησιμοποιούν τη δραστηριότητα ατόμων σε ό,τι αφορά τα likes τους (χωρίς εκείνοι να το γνωρίζουν) με σκοπό να επηρεάζουν γνώμες και την επιρροή κάποιου στο διαδίκτυο, εξαπατώντας παράλληλα τους χρήστες. Η τιμή αγοράς τους είναι σχετικά φθηνή – με περίπου 70 ευρώ μπορεί κανείς να αγοράσει 1,000 bots – και η διαδικασία εξευτελιστικά εύκολη (το μόνο που έχει κάποιος να κάνει είναι απλώς να ψάξει στο google το πώς να αγοράσει Instragram followers).
Τα bots αποτελούν ιδανικούς ψεύτικους followers, αφού μπορούν να ακολουθούν μεγάλο αριθμό λογαριασμών ταυτόχρονα. Στις αρχές του 2017, η εταιρεία προστασίας δεδομένων Imperva δημοσίευσε μια αναφορά, λέγοντας πως τα bots έκαναν το 51.8% της συνολικής διαδικτυακής κίνησης την περασμένη χρονιά. Τα καλά bots είχαν κάνει το 22.9% αυτού του συνόλου, ενώ τα κακά bots, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που χάκαραν κωδικούς και είχαν ιούς, έκαναν το 28.9%. Το νούμερο αυτό είναι εκείνο που θα πρέπει να κάνει τους χρήστες να ανησυχούν. ΠΗΓΗ
Η έρευνα του MIIR: Ψεύτικοι λογαριασμοί στο ελληνικό Twitter και bots προπαγάνδας για όλα τα κόμματα
Πόσο σίγουροι είστε ότι όσα διαβάζετε κάθε μέρα στα social media είναι αληθινά; Πόσοι από τους φίλους/ followers σας είναι υπαρκτά πρόσωπα; Γιατί κάποιοι ποστάρουν περίεργα μηνύματα και ξαφνικά εμφανίζονται αναπάντεχα να υποστηρίζουν κόμματα και πολιτικούς;
Τα παραπάνω ερωτήματα και φαινόμενα βρέθηκαν στο μικροσκόπιο της ομάδας του MIIR (www.miir.gr) για την πρώτη σε βάθος έρευνα ανάλυσης δεδομένων με θέμα τους ψεύτικους και αυτοματοποιημένους λογαριασμούς στο ελληνικό Twitter, εκεί που διεξάγεται ένας άγνωστος πόλεμος πολιτικής προπαγάνδας.
Η χρήση αλγορίθμων για τη διάδοση της πολιτικής προπαγάνδας είναι «ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία κατά της δημοκρατίας», προειδοποιούσαν κορυφαίοι ακαδημαϊκοί μέσω μιας πρόσφατης έρευνάς τους (Oxford Internet Institute, 2017).
Το «κλειδί» για την επιτυχή διάδοσή των ψευδών ειδήσεων είναι ίδιο σε όλο τον κόσμο και δεν είναι άλλο από την αυτοματοποίηση. Τα social media αποτελούν το πεδίο, όπου με την κατάλληλη τεχνική μπορεί με πέντε ανθρώπους να δημιουργηθεί η αίσθηση ότι πέντε εκατομμύρια άνθρωποι συζητούν για ένα θέμα.
Βασικά συμπεράσματα της έρευνας
Τα bots στην Ελλάδα
Η διαδικτυακή αγορά των bots, εξαιρετικά δημοφιλής στο εξωτερικό, έχει επεκταθεί ως πρακτική και στην Ελλάδα, με ιστοσελίδες που πουλάνε followers, likes, retweets, views που προέρχονται από «αληθινούς λογαριασμούς» για κάθε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης. Οι περισσότερες από αυτές τις ιστοσελίδες εγγυώνται την αυθεντικότητα των λογαριασμών που πουλάνε. Ωστόσο εργαζόμενος τέτοιας ιστοσελίδας που ήθελε να διατηρήσει την ανωνυμία του επιβεβαίωσε στο MIIR πως η «αυθεντικότητά» τους έγκειται μόνο στο ότι προέρχονται από τα «click farms» χωρών της Ασίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες από επαγγελματίες στον χώρο του digital marketing και της επικοινωνίας, η χρήση bot accounts για λόγους προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών συμβαίνει και στην Ελλάδα, συχνότερα στην περίπτωση νέων λογαριασμών (π.χ. νέων επιχειρήσεων) που θέλουν γρήγορα να αυξήσουν την «ορατότητά» τους στο διαδίκτυο. Αρκετοί παραδέχτηκαν ότι και άνθρωποι του χώρου της πολιτικής -και ειδικά σε προεκλογικές περιόδους, όπως αυτή που διανύουμε τώρα- τους έχουν ζητήσει τέτοιου είδους υπηρεσίες. Ωστόσο, είναι άλλο η διαχείριση των social media που συνήθως προσφέρουν οι εταιρείες και άλλο η δημιουργία bots για την αύξηση της απήχησης ενός λογαριασμού.
«Ως μαρκετίστας δεν το έχω προτείνει ποτέ σε κανέναν πελάτη. Είναι πολύ επίφοβη η ποιότητα αυτών των λογαριασμών. Καλύτερα να έχεις μια ελαχιστοποιημένη αλλά πραγματική εικόνα, παρά μια φουσκωμένη εικόνα», δηλώνει ο Σπύρος Τζώρτζης, Social Media Manager & Trainer της Κοοπερατίβας Ψηφιακής Επικοινωνίας Sociality, και εξηγεί πως είναι πιο σύνηθες η δημιουργία και διαχείριση των bots να ανατίθεται σε προγραμματιστές, οι οποίοι το κάνουν υπό όρους εχεμύθειας.
Όλα τα κόμματα χρησιμοποιούν τα bots
Τα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα προωθούνται καθημερινά από πλήθος bots τα οποία συνδέονται με συγκεκριμένους λογαριασμούς πολιτικών στελεχών, influencers του διαδικτύου, δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης.Οι ερευνητές της ΜIR αναφέρουν: «Εντοπίσαμε στο δείγμα μας 476 bots σε σύνολο 3.698 λογαριασμών (12,87% του συνόλου). Τα bots παρήγαγαν το 57% των συνολικών ενεργειών στο twitter (tweets, retweets, mentions, quotes, replies, likes) κατά την περίοδο αναφοράς.
Βρέθηκαν bots υποστηρικτικά όλων τα κομμάτων του Κοινοβουλίου, πλην της Ένωσης Κεντρώων. Η ίδια έρευνα δείχνει πως ΣΥΡΙΖΑ και ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ κατέχουν τη μερίδα του λέοντος ως προς την αυτοματοποίηση και μάλιστα με πολύ μεγάλη διαφορά σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο πολιτικό κόμμα. Η ΝΔ αρνήθηκε να σχολιάσει την έρευνα του MIIR. Ο ΣΥΡΙΖΑ αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση με αυτοματοποιημένους λογαριασμούς.
Πώς συνδέονται ΣΥΡΙΖΑ, Ν.Δ. και το "Greece's Next Top Model"
Κατά τη διάρκεια των ομιλιών του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ΔΕΘ 2018, αλλά και λίγες ώρες πριν και μετά, αυξήθηκε εντυπωσιακά ο όγκος των ενεργειών που έκαναν οι χρήστες. Αναλογικά αυξημένη είναι και η δραστηριότητα των bots στο ίδιο χρονικό διάστημα με στόχο την προώθηση της πολιτικής προπαγάνδας.
H ομάδα ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη μελέτη του Twitter, το οποίο είναι το πιο προσβάσιμο και πολιτικοποιημένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας τη βάση δεδομένων του Twitter Streaming API (https:// developer.twitter.com/), μπορεί κάποιος απολύτως νόμιμα να μαζέψει τεράστιο όγκο δεδομένων ώστε να μελετήσει κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα.
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του πρωθυπουργού 8.9.2018 στη ΔΕΘ κορυφώνεται η δραστηριότητα των χρηστών με τη μερίδα του λέοντος να καταλαμβάνουν τα retweets. Με το που ξεκινάει η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στις 9 το βράδυ τα retweets ξεπερνούν κατά πολύ τα replies, στοιχείο που συχνά συνδέεται με την αύξηση της αυτοματοποίησης (bots)
Σε αντιστοιχία με την ομιλία Τσίπρα, παρατηρείται κατακόρυφη αύξηση του όγκου των συνολικών ενεργειών κατά το δίωρο της ομιλίας του Κυριάκου Μητσοτάκη στις 15.9.2018 στο Βελλίδειο. Πριν από την ομιλία Μητσοτάκη, καταγράφηκε μικρότερος αριθμός αναρτήσεων στο Τwitter σε σχέση με τις αντίστοιχες ώρες πριν από την ομιλία του πρωθυπουργού.
Κατά τη διάρκεια των ομιλιών του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ΔΕΘ 2018, λίγες ώρες πριν και λίγες ώρες μετά, αυξήθηκε εντυπωσιακά ο όγκος των ενεργειών που έκαναν οι χρήστες. Αναλογικά αυξημένη είναι και η δραστηριότητα των bots στο ίδιο χρονικό διάστημα με στόχο την προώθηση της πολιτικής προπαγάνδας.
Πολλά bots συνδέονται μεταξύ τους και χρησιμοποιούνται και για την προώθηση τηλεοπτικών προϊόντων.
Δεν έχει τόση αξία ο απόλυτος αριθμός των αυτοματοποιημένων λογαριασμών όσο ο όγκος και η ένταση του ψηφιακού θορύβου που παράγουν. Μικρός αριθμός bots αρκούν για να επιδράσουν στην κοινή γνώμη.
BOTS ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ
Ο λογαριασμός που έχει αδυναμία στα αδέσποτα ζώα
Ο λογαριασμός Αδέσποτος@adespotos δημιουργήθηκε τον Φεβρουάριο του 2018 και στη φωτογραφία προφίλ βλέπουμε ένα σκυλάκι που φοράει ένα καπέλο. Μέσα σε 14 μήνες έχει ξεπεράσει τα 89.700 tweets, τους 2.650 ακολούθους, έχει προλάβει να κάνει 94.000 χιλιάδες likes, πραγματοποιώντας τον εξωπραγματικό αριθμό των κατά μέσο όρο 477 ενεργειών ανά ημέρα.
Όλα τα ποσοτικά στοιχεία του (ενέργειες ανά ημέρα, λόγος followers/followings, αριθμός likes κτλ) έδειχναν πως πρόκειται για αυτοματοποιημένο λογαριασμό. Την εκτίμησή μας επιβεβαίωσε και η ποιοτική ανάλυση των σχολίων τού συγκεκριμένου λογαριασμού. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως ανάμεσα στις εκατοντάδες σχόλια ανά ημέρα υπάρχουν και ελάχιστα πρωτογενή σχόλια ή απαντήσεις σε άλλους χρήστες. Πρόκειται για τυπική περίπτωση αυτοματοποιημένου λογαριασμού ο οποίος, ενώ είναι προγραμματισμένος να αναπαράγει άλλους, ορισμένες φορές διακόπτει αυτή τη συνεχή ροή του με προσωπικά σχόλια ή απαντήσεις, με αποτέλεσμα να δίνεται η εντύπωση πως υπάρχει ένα φυσικό πρόσωπο όλη την ώρα από πίσω.
Ένας από τους λογαριασμούς που ακολουθούν το συγκεκριμένο bot είναι και αυτός του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρη Παπαδημούλη. Αν περιηγηθεί κάποιος στο συγκεκριμένο προφίλ, θα διαπιστώσει πως πρόκειται για μια περσόνα με κοινωνικές ευαισθησίες και κυρίως με έντονη αγάπη για τα ζώα, τα αδέσποτα, τα σκυλιά, τις γάτες, τα σπάνια πουλιά και την προστασία τους. Τα περισσότερα σχόλια είναι retweets, που μοιάζουν με τα παραπάνω.
Δύο μέρες νωρίτερα και ανάμεσα σε εκατοντάδες μη πολιτικά σχόλια εμφανίζεται και μια ανάρτηση υποστήριξης της Συμφωνίας των Πρεσπών με τη φωτογραφία των Τσίπρα-Ζάεφ.
Την ίδια μέρα εμφανίζεται και ένα retweet προώθησης της τέως υπουργού Τουρισμού Ελενας Κουντουρά με δηκτικό σχόλιο προς την Ολγα Κεφαλογιάννη και με επισήμανση #ΝΔ_ξεφτίλες. Η συγκεκριμένη επισήμανση μαζί με το επίσης πολύ δημοφιλές τα τελευταία χρόνια #skaNDala είναι η συριζαίικη απάντηση στο εξίσου δημοφιλές, νεοδημοκρατικής έμπνευσης, #Syriza_Xeftiles.
H Christina που αγαπά τον Αλέξη και έναν παλιό αριστερό ριζοσπάστη
Ένα ακόμη παράδειγμα λογαριασμού με αυτοματοποιημένη χρήση υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ είναι η Christina Dim@ChristinaDim31, η οποία ενεργοποιείται πρώτη φορά περίπου ένα μήνα πριν από τη ΔΕΘ, στις 4 Αυγούστου 2018.
Εξετάζοντας αρχικά τη δραστηριότητα του συγκεκριμένου λογαριασμού από τη μέρα που δημιουργήθηκε ως και τις 17 Σεπτεμβρίου, ανακαλύψαμε πως η Christina Dim εμφανίζεται να τουιτάρει 504 φορές τη μέρα. Το δεκαήμερο μάλιστα 7- 17 Σεπτεμβρίου 2018 ο εν λόγω λογαριασμός τουιτάρει 670 φορές σε σχέση με τη ΔΕΘ. Η ίδια κατατάσσεται στην 7η θέση των τοπ σχολιαστών της ΔΕΘ. Οι ενέργειές της περιλαμβάνουν κυρίως αναπαραγωγή περιεχομένου (retweets και likes) υπέρ του πρωθυπουργού και του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ στα λίγα πρωτογενή σχόλιά της εκθειάζει προσωπικά τον Αλ. Τσίπρα. Παράλληλα σχολιάζει υπό έντονο πολιτικό παροξυσμό την αντιπολίτευση, χρησιμοποιώντας σκαιούς χαρακτηρισμούς.
Ενδεικτικό ακόμη της πολιτικής συμπαράταξης του συγκεκριμένου αυτοματοποιημένου λογαριασμού στο πλευρό του ΣΥΡΙΖΑ είναι και οι απαντήσεις που δίνει την ίδια περίοδο σε διαλόγους με γνωστούς, υποστηρικτικούς του ΣΥΡΙΖΑ, λογαριασμούς, όπως ο The Roof-is-on Fire@Roofonfire_aa αλλά και ο niktrah@niktrah, ο οποίος είναι και ο τοπ σχολιαστής στη ΔΕΘ 2018.
Ο χρήστης niktrah δεν κρύβει τις πολιτικές του πεποιθήσεις, κρύβει όμως το όνομά του. Δηλώνει: «παλιός αριστερός ριζοσπάστης, απόφοιτος ΕΜΠ και ομότιμο μέλος ΤΕΕ. Δεν συζητώ με ρατσιστές, φασίστες και υβριστές». Δημιουργήθηκε το 2011 και τον ακολουθούν δεκάδες στελέχη της κυβέρνησης, του ΣΥΡΙΖΑ και πολλοί δημοσιογράφοι. Μεταξύ του ίδιου δικτύου συναντάμε και την #Ομάδα_Μνήμης@OmadaMnimis. Η Ομάδα Μνήμης (7595 followers στις 12.5.2019) είναι η συριζαίικη απάντηση στην περίφημη Ομάδα Αλήθειας Ομάδα Αλήθειας@omadaalithias της ΝΔ (30.900 followers στις 12.5.2019). Τον Μάρτιο του 2019 δημιουργήθηκε ακόμα ένας ανάλογος φιλοκυβερνητικός λογαριασμός, η Ομάδα Αποκάλυψης (ΟΜΑΔΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ@OApokalypses) σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί η μάχη κατά της Ομάδας Αλήθειας.
H αυτοματοποιημένη δραστηριότητα της Christina Dim συνεχίζεται μέχρι σήμερα με εντατικούς ρυθμούς, έχοντας προβεί μόλις μέσα σε 8 μήνες ζωής (μέχρι τα μέσα Απριλίου 2019) σε 61.500 tweets, 102.000 likes. Η συντριπτική πλειονότητα των ενεργειών της είναι retweets και likes και μάλιστα αναπαράγει και ένα κλασικό μοτίβο της δραστηριότητας των bots, το οποίο προέκυψε από την έρευνά μας, αλλά τεκμηριώνεται και στη διεθνή βιβλιογραφία. Πρόκειται για μια σχεδόν τελετουργική διαδικασία κατά την οποία τα robots "καλημερίζουν" και "καληνυχτίζουν" τους πραγματικούς ή εικονικούς ακολούθους τους, συνοδεύοντας τον χαιρετισμό τους με «ατάκες-φασόν» και φωτογραφίες συνήθως τοπίων, λουλουδιών, ζώων ή ακόμη συχνότερα με διάφορες φωτογραφίες (συνήθως ημίγυμνων) γυναικών.
Η Christina Dim αναπαράγει σταθερά το περιεχόμενο λογαριασμών βουλευτών και στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ και υπουργών της κυβέρνησης, όπως ο Ν. Παππάς, ο Αλ. Χαρίτσης, ο Δημ. Παπαδημούλης, η Ρ. Δούρου, τους προαναφερθέντες υποστηρικτικούς του ΣΥΡΙΖΑ λογαριασμούς και προωθεί συστηματικά το περιεχόμενο λογαριασμών συγκεκριμένων δημοσιογραφικών ιστοσελίδων, όπως της «Αυγής» και του Κ. Βαξεβάνη.
Ενδεικτικό, τέλος, είναι ότι, σύμφωνα με το αναλυτικό εργαλείο twitonomy.com, το οποίο παρέχει στατιστικές πληροφορίες για τη δραστηριότητα λογαριασμών στο Twitter, η Christina Dim μόνο κατά την περίοδο 26 Μαρτίου-8 Απριλίου 2019 τουίταρε συνολικά 3.195 φορές, με το 98% εξ αυτών (ήτοι 3.139) να συνιστούν retweets άλλων λογαριασμών, οι οποίοι παρουσιάζονται στο παρακάτω γράφημα.
BOTS ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Ο Έλληνας μαχητής και το βαθύ Twitter
Η περίπτωση του λογαριασμού με το όνομα Παναγιώτης Παυλίδης (panagiotispavlidis@47panagiotis) αποτελεί μια χαρακτηριστική περίπτωση καμουφλαρισμένου αυτοματοποιημένου λογαριασμού με διπλό στόχο: την πολύ στοχευμένη και ανώνυμη πολιτική προπαγάνδα αλλά και την εμπορική προώθηση προϊόντος. Ο συγκεκριμένος λογαριασμός με το πολύ κοινό για τα ελληνικά δεδομένα ονοματεπώνυμο, που στη θέση της φωτογραφίας προφίλ έχει έναν γλάρο και στη γενική φωτογραφία ένα άλογο, είχε στις 30 Μαρτίου 2019 46.500 ακόλουθους και 48.600 άλλους χρήστες που ακολουθούσε.
Την περίοδο κατά την οποία αντλήσαμε τα δεδομένα για την έρευνά μας, ο συγκεκριμένος χρήστης φαινόταν να προβαίνει κατά μέσο όρο σε περίπου 502 ενέργειες την ημέρα στο Τwitter! Βάσει της κοινής λογικής αλλά και της διεθνούς βιβλιογραφίας, είναι σπάνιο ένας άνθρωπος να κάνει τόσες ενέργειες μέσα στη μέρα. Ένας ενεργός χρήστης συνήθως δεν ξεπερνά τις 40-50 ενέργειες την ημέρα.
Οι ακόλουθοι (followers) του Παυλίδη προέρχονται από όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, μιλούν διαφορετικές γλώσσες και φυσικά πολλοί από αυτούς είναι επίσης ψεύτικοι ή αυτοματοποιημένοι λογαριασμοί. Ένας από τους Έλληνες πολιτικούς που τον παρακολουθούν είναι και ο βουλευτής της ΝΔ Νίκος Δένδιας.
Τι κάνει λοιπόν αυτό το bot; Ασταμάτητη αναπαραγωγή tweets άλλων λογαριασμών μη πολιτικών, με διάφορα απολιτίκ κυρίως σχόλια, δήθεν βαθυστόχαστα αποφθέγματα, φωτογραφίες μοντέλων, διάσημων ποδοσφαιριστών όπως ο Μέσι, φωτογραφίες τοπίων, γατάκια, λουλούδια κτλ.
Και ο παραπάνω λογαριασμός είναι bot και ένα στοιχείο το οποίο μπορεί να υποψιάσει κάποιον είναι το ίδιο το όνομα που περιέχει αλφαριθμητικούς χαρακτήρες.
Ανάμεσα στα μοντέλα, τις φωτογραφίες της φύσης ξεπετάγονται, σαν εμβόλιμες πολιτικές διαφημίσεις τοποθετημένες στρατηγικά την ώρα μιας τηλεοπτικής σειράς, δυο retweets του γνωστού για τις αντικυβερνητικές του απόψεις δημοσιογράφου του ΣΚΑΪ Αρη Πορτοσάλτε και του Πατρινού Νίκου Σωτηρόπουλου, ενός από τους πιο ενεργούς υποστηρικτές της Νέας Δημοκρατίας.
Την ίδια μέρα το bot κάνει retweet από έναν άλλο λογαριασμό το παρακάτω σχόλιο:
Είναι η περίοδος της αντιπαράθεσης γύρω από το Καστελόριζο με αφορμή τις δηλώσεις του πρώην υπουργού Τσιρώνη. Ο λογαριασμός με το ενδεικτικό όνομα HellenicFighter (μτφ. Έλληνας μαχητής) που αναπαράγεται εδώ είναι επίσης αυτοματοποιημένος. Μια ματιά στα αριθμητικά του δεδομένα αρκεί για να το πιστοποιήσει. Στη φωτογραφία προφίλ του... «Μαχητή» βλέπουμε έναν δικέφαλο αετό, έναν πολεμιστή, την ελληνική σημαία, την Ακρόπολη και την Αγιά Σοφιά. Ως μότο του έχει: «Σπιτι μου......η Ελλαδα!!! Θρησκεία μου.....Χριστιανός Ορθόδοξος!!! Ελλάδα σε ευχαριστώ που με γέννησες!!!» Τον εθνικιστικό αυτό λογαριασμό τον ακολουθούν και οι επίσημοι λογαριασμοί του Νίκου Δένδια αλλά και της Ντόρας Μπακογιάννη.
Όμως το ενδιαφέρον κρύβεται αλλού: Και αυτός ο λογαριασμός συνεχώς «ανεβάζει» φωτογραφίες και σχόλια στο παρακάτω μη πολιτικό ύφος:
Kαι ξαφνικά, κάποια στιγμή, ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλα άσχετα σχόλια και φωτογραφίες που είναι κατασκευασμένα ακριβώς για να προσελκύσουν το ενδιαφέρον χιλιάδων χρηστών στο Τwitter, εμφανίζεται ένα tweet του βουλευτή της ΝΔ Δημήτρη Σταμάτη, ο οποίος μεταξύ άλλων επιτίθεται στον Αλέξη Τσίπρα και τον Σταύρο Θεοδωράκη για το «ξεπούλημα» της Μακεδονίας.
Ο ίδιος λογαριασμός δύο μέρες νωρίτερα, στις 27 Μαρτίου 2019, αναπαράγει το παρακάτω tweet, προβάλλοντας την υποψηφιότητα του Στέλιου Κυμπουρόπουλου με τη ΝΔ για τις ευρωεκλογές, χαρακτηρίζοντας παράλληλα «ψευτόμαγκες» τους υποψηφίους του ΣΥΡΙΖΑ Ραλλία Χρηστίδου, Πέτρο Κόκκαλη και Λυδία Κονιόρδου.
Κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ, ο συγκεκριμένος λογαριασμός HellenicFighter δεν παραλείπει, εκτός από τα εθνικιστικά συνθήματα και σχόλια, να αμφισβητήσει ακόμα και το δημοκρατικό πολίτευμα, γράφοντας «σε αυτόν τον τόπο μας έφαγε η Δημοκρατία» .
Τα παραπάνω παραδείγματα είναι μόνο μέρος των πολλών που παρουσιάζει η ερευνητική ομάδα ΜΙR. Ανάμεσα στους λογαριασμούς προπαγάνδας εντοπίστηκε και ακροδεξιό bot στην υπηρεσία της Χρυσής Αυγής. Όλη την έρευνα μπορείτε να δείτε ΕΔΩ
Η παρούσα έρευνα υλοποιήθηκε αποκλειστικά από τα μέλη του MIIR σε συνεργασία με τον Δημήτρη Παπαευαγγέλου, μηχανικό λογισμικού και συνιδρυτή του MediaWatch.io, Civic Information Office.
Το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) είναι ένας νεοσύστατος δημοσιογραφικός οργανισμός με σκοπό την παραγωγή και προάσπιση της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας. Για την έρευνα "Τιτιβίσματα στη Σκοτεινή Πλευρά του Διαδικτύου: Άνθρωποι και Ρομπότ στη Βιομηχανία της Πολιτικής Προπαγάνδας" συνεργάστηκαν οι δημοσιογράφοι και μέλη του MIIR: Κώστας Ζαφειρόπουλος, Ελβίρα Κρίθαρη, Ιωάννα Λουλούδη, Νίκος Μορφονιός, Μαρία Σιδηροπούλου, Ηλίας Σταθάτος.
Το MIIR ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2019 με στόχο την παραγωγή ερευνών και την προώθηση της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας για το δημόσιο συμφέρον. ΠΗΓΗ
Τα... «boots» του Άδωνη τουιτάρουν από το 2016
«Έκρηξη» σχολίων προκάλεσε στο τουίτερ η αναφορά του Άδωνη Γεωργιάδη στα ψεύτικα προφίλ, τα λεγόμενα "bots", τα οποία «επιφορτίζονται» με την υποστήριξη συγκεκριμένων πολιτικών.
Σε πολύ έντονο ύφος, ο υπουργός Ανάπτυξης, απευθυνόμενος στον πρώην πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, είπε: «Σας έχει παρασύρει το twitter και το facebook. Πληρώνετε αυτά τα boots [sic] τα λεγόμενα, τους ψεύτικους λογαριασμούς να πετούν λάσπη. Φτάσατε να κάνετε πολιτικό ζήτημα ένα τροχαίο δυστύχημα. Και τι κάνετε λοιπόν; Παρασύρετε όλη την Ελλάδα σε αυτό τον βόθρο που έχετε αποφασίσει να κάνετε την Ελλάδα για να χτυπήσετε την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Ντροπή σας!».
Το επίμαχο απόσπασμα μετά το 12:25
Όπως ήταν αναμενόμενο, η αναφορά του Άδωνη Γεωργιάδη προκάλεσε μαζικές αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Με αφορμή τα όσα αναφέρθηκαν στη Βουλή, αναδημοσιεύουμε μια παλαιότερη έρευνα από το 2016 του δημοσιογράφου του Documento Νίκου Σπυρόπουλου, αλλά και το γνωστού χρήστη του twitter, @gerogriniaris, σχετικά με τη δραστηριότα του αντιπροέδρου της ΝΔ, Άδωνη Γεωργιάδη στο twitter
63 ρομποτάκια του Twitter συνιστούν… Άδωνι!
Ο Άδωνις Γεωργιάδης εμφανίζεται ως ένας «λαοφιλής» και «ισχυρός» πολιτικός στα Social Media. Κάθε του tweet ριτουιτάρεται τουλάχιστον 100 φορές με αποτέλεσμα να πλάθεται η διαδικτυακή εικόνα ενός «αξιαγάπητου» πολιτικού και ενός «διαμορφωτή» της κοινής γνώμης. Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι. Αντιθέτως, η αλήθεια είναι μακάβρια και γεμάτη από «κλούβια αυγά».
Των Νίκου Σπυρόπουλου, @Gerogriniaris (ημερομηνία αρχικής δημοσίευσης 4/4/2016)
Ένα μόνο 24ωρο στάθηκε αρκετό για να «στραφούν» για ακόμη μια φορά τα φώτα της δημοσιότητας πάνω στο «δεινό» τουιτεράκια, Άδωνι Γεωργιάδη. Το δημοσίευμα του Jungle Report για τα «πληρωμένα tweets» του αντιπροέδρου της ΝΔ που αναδημοσίευσε και το koutipandoras.gr κατάφερε να «ξυπνήσει» από το λήθαργό του μέχρι και το Γιώργο Μουρούτη.
Όσοι επιτέθηκαν μέσω Twitter στο ρεπορτάζ δεν το έκαναν για τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν αλλά για το «ύφος» του δημοσιεύματος το οποίο τους φάνηκε «στρατευμένο». Τα στοιχεία όμως είναι άκρως αληθή.
Με βάση την έρευνα του γνωστού «τουιτερά» @Gerogriniaris, αποκαλύπτεται μια μακάβρια «επιχείρηση» λαοφιλίας υπέρ Άδωνι Γεωργιάδη που έχει στηθεί στο Twitter. Ένα πεθαμένο παλληκάρι, μια δολοφονημένη κοπέλα, καλλιτέχνιδες από το Πακιστάν, γνωστά μοντέλα και διάφορα άλλα «πρόσωπα» εμφανίζονται να μη χάνουν tweet του Άδωνι. Επί πληρωμής ή όχι, είναι ένα σημαντικό ερώτημα.
Η «καλοστημένη;» επιχείρηση και το… "τεστ"
Μελετώντας τους followers του Άδωνι Γεωργιάδη στο Twitter αλλά και όσους του κάνουν retweet, τα δεδομένα που προκύπτουν μιλούν από μόνα τους. Συγκεκριμένα, 63 accounts τα οποία ανελλιπώς τουιτάρουν - τα όσα ανεξαιρέτως γράφει στον προσωπικό του λογαριασμό ο αντιπρόεδρος της ΝΔ-, ποστάρουν μέσω μιας εφαρμογής που έχει φτιαχτεί ειδικά για αυτόν τον σκοπό. Οι φωτογραφίες των avatars τους όχι μόνο δεν είναι αληθινές αλλά μεταξύ αυτών υπάρχουν μέχρι και νεκροί.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Πώς πρόκειται για αυτοματοποιημένους λογαριασμούς οι οποίοι έχουν προγραμματιστεί να κάνουν retweet ό,τι ποστάρει ο Άδωνις. Αυτό γίνεται μέσω μιας εφαρμογής.
Συγκεκριμένα, μέσω του site twitonomy.com, το οποίο προβάλλει στατιστικά στοιχεία για τα accounts στο Twitter, φαίνεται πως όλα σχεδόν τα τουίτ των εν λόγω χρηστών δεν έχουν γίνει με τον κλασικό τρόπο (όπως δηλαδή τουιτάρει ο καθένας μας) αλλά μέσω ενός custom application με το όνομα «test-998665».
Το Twitter διαθέτει ανοιχτό api, δηλαδή δίνει τη δυνατότητα στον καθέναν να φτιάξει ένα ή πολλά bots (αυτοματοποιημένα accounts) χρησιμοποιώντας τον κώδικά του. Για να το κάνει κάποιος αυτό πρέπει να δημιουργήσει ένα application στο ίδιο το twitter στο οποίο θα πρέπει να δώσει ένα όνομα που να μην χρησιμοποιείται από άλλον. Αυτό λοιπόν έκανε εκείνος που δημιούργησε το «test-998665».
Αξίζει να σημειωθεί πως δεν είναι απαραίτητο ένα account να έχει δημιουργηθεί εξαρχής ως bot. Μπορεί να το έχει φτιάξει κανονικά κάποιος αλλά στην πορεία να έγινε bot. Αυτό αποδεικνύεται αν δει κανείς τον τρόπο με τον οποίο τουιτάρουν οι λογαριασμοί αυτοί. Όταν υπάρχει το πρόγραμμα «test-998665» τότε λειτουργούν ως bots. Όταν τουιτάρουν (ελάχιστες φορές για ξεκάρφωμα), εμφανίζεται να το έχουν κάνει μέσα από browser συνήθως (web client).
Ας δούμε μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Το «κλούβιο αυγό»
Ένα από τα «κλούβια αυγά» που ριτουίταραν συνεχώς τον Άδωνι, είναι ο χρήστης @YiannisMiltos. Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν στο twitonomy.com ο συγκεκριμένος χρήστης ριτουίταρε σε ποσοστό 100%! Δηλαδή δεν έγραφε δικά του posts, αλλά αρεσκόταν στο να κοινοποιεί άλλων, βασικά… μόνο του Άδωνι Γεωργιάδη.
Ειδικότερα, από τα 765 tweets, τα 764 είναι ριτουίτ σε tweets του αντιπροέδρου της ΝΔ. Μάλιστα, όπως φαίνεται από το twitonomy.com, ο αριθμός των retweet αυξάνεται πριν τις εκλογές για πρόεδρο της ΝΔ.
Οι μακάβριοι λογαριασμοί
Τον Άδωνι Γεωργιάδη όμως, όπως φαίνεται, ριτουιτάρουν δυο λογαριασμοί που χρησιμοποιούν ως φωτογραφία προφίλ νεκρούς. Ειδικότερα, πρόκειται για το χρήστη @NasiotisTasos και την @annakaranikola2. Ο πρώτος χρησιμοποιεί τη φωτογραφία του Jordan Britten, ενός 20χρονου φοιτητή που βρέθηκε νεκρός το Μάιο του 2015 ενώ αγνοούταν πριν για αρκετό καιρό. Μάλιστα, η φωτογραφία του αδικοχαμένου τεξανού φοιτητή έγινε hashtag στο Twitter με τη φράση «#helpfindjordan». Και αυτός ο λογαριασμός έχει ένα ποσοστό 100% retweets. Από τα 1699 «τιτιβίσματά» του, τα 1696 είναι retweets. Τα 1694 από αυτά, είναι αποκλειστικά σε tweets του Άδωνι Γεωργιάδη!
[Δείτε ΕΔΩ το παράδειγμα του @NasiotisTasos στο twitonomy (χρειάζεται να είστε συνδεδεμένοι στο twitter σας)]
Ο αυτοματοποιημένος λογαριασμός @annakaranikola2, χρησιμοποιεί ως εικόνα προφίλ τη φωτογραφία της Meredith Kercher. Πρόκειται για μια βρετανίδα φοιτήτρια η οποία δολοφονήθηκε το Νοέμβριο του 2007. Η 21χρονη φοιτήτρια βρέθηκε νεκρή στο διαμέρισμά της ενώ η υπόθεση είχε γίνει γνωστή λόγω της εμπλοκής του ονόματος της η ηθοποιού, Amanda Knox. (Διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ). Και στην περίπτωση της @annakaranikola2, παρατηρούμε το εξής: Από το σύνολο των 1701 tweets της, τα 1696 είναι retweets (100%) και τα 1692 retweet post του Άδωνι Γεωργιάδη!
Πέρα από το ανήθικο και μακάβριο της όλης υπόθεσης, δηλαδή του να χρησιμοποιούνται οι φωτογραφίες νεκρών, φαίνεται ξεκάθαρα πως δεν πρόκειται για έναν απλό χρήστη που απλώς, «επικροτεί» τα όσα γράφει ο «γκουρού του Twitter» και έτυχε να επιλέξει τις εν λόγω φωτογραφίες. Αποκαλύπτεται πως πρόκειται για αυτοματοποιημένους λογαριασμούς που ως σκοπό έχουν να κάνουν retweet τα tweets του Άδωνι. Και οι δυο, ανεβάζουν μέσω του application «test-998665».
Τον τουιτάρει μέχρι και η… Λαχόρη!
Ένα ακόμη «τρανταχτό» παράδειγμα των “bots” που «εργάζονται» πυρετωδώς στο Twitter υπέρ Γεωργιάδη, είναι αυτά των χρηστών με το User Id @TinaGialitaki και @Agerantwni. Ο πρώτος λογαριασμός φέρει ως εικόνα προφίλ τη φωτογραφία μιας γνωστής - τουλάχιστον στο Πακιστάν -, τραγουδίστριας με το όνομα Gul Panra. Η συγκεκριμένη «περσόνα» δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από ένα ακόμη bot στην «υπηρεσία Άδωνι». Σε σύνολο 1531 tweets, το 95% είναι retweets (1457) ενώ από αυτά, τα 1456 είναι αποκλειστικά για τον Άδωνι Γεωργιάδη!
Η @Agerantwni χρησιμοποιεί φωτογραφία ενός μοντέλου – ηθοποιού από το Πακιστάν, με το όνομα Ayeza Khan. Από τα 1808 tweets του λογαριασμού, τα 1800 είναι retweets με τα 1796 από αυτά σε tweets του Άδωνη Γεωργιάδη. Σημειώνεται πως τα 1804 έχουν σταλθεί μέσω του application «test-998665» και μόλις τα 4 από «Twitter Web Client», δηλαδή κάποιον Browser.
Και η πρώην του Zuckerberg τουιτάρει Άδωνι!
Η Γιάννα Αντωνοπούλου ή @giannaantonopo2 στο Twitter, φαίνεται πως είναι η… πρώην του Mark Zuckerberg. Ναι καλά ακούσατε. Ο εν λόγω λογαριασμός χρησιμοποιεί φωτογραφία της Erica Albright, που υποστήριζε η ίδια ότι ήταν πρώην κοπέλα του δημιουργού του Facebook. Η αλήθεια είναι πως πρόκειται για ακόμη έναν αυτοματοποιημένο λογαριασμό στο πλευρό του Άδωνι. Όπως φαίνεται από το twitoconomy.com, από το σύνολο των 1713 tweets τα 1702 είναι retweets. Και… φυσικά τα 1698 σε tweets του Άδωνι Γεωργιάδη. Και αυτός ο λογαριασμός ποστάρει μέσω «test-998665». Ειδικότερα 1709 retweet προέρχονται από αυτόν ενώ 4 για «ξεκάρφωμα» έγιναν από κάποιον Browser.
Αυτοί είναι και οι 63 λογαριασμοί
Από μια ολιγοήμερη έρευνα, αποδείχτηκε πως 63 λογαριασμοί τουιτάρουν υπέρ Άδωνι μέσω του application «test-998665». Από την ομάδα αυτή των 63 φανατικών followers, έχουν γίνει συνολικά κάτι περισσότερο από 129.000 tweets! Από αυτά, τα 126.000 (δηλαδή το 98% περίπου της συνολικής δραστηριότητάς τους) πρόκειται για retweets. Με τη σειρά τους, το 70% αυτών, αφορούν retweet στα post του Άδωνι Γεωργιάδη.
Παραθέτουμε αναλυτικά τα ονόματα των 63 λογαριασμών:
John_Pantos, athinakarapano1, kostogiannisma1, annakaranikola2, EleniMavronanou, kokasaris09, dkaravanitis, karanikolasgia2, katsibasthodor2, KarapetrosNikos, NasiotisTasos. IHarikiopoulou, GeorgiaKaraiti, MarkosSkellas, Ioannisdimakis, terzakouxristi1, NikouManos, bakopoulospetr2, MKostantinidi, DinosKalog, NikosGlinos, giannisvavourak, athanasiadigia2, Oursoulapapad, TasosDrougas, GiorGior8, DwrotheaItskou, diamantakoukat1, mohamedallien, FeniaTsipianiti, ariadnikalloge1, Agerantwni, StamatiKlelia, sofianosxristo2, GiannaDedousi, NatasaPriovolou, tragopoulosgia2, aspakonsta216, giannidakisgia1, Ioannis_Kapakis, MelinaHariati, MariaKonaki, KotsoglouGianna, dermitzakisgio2, manoloudisvasi1, mairanikolinako, Xkostantakos, koutsoukisgior2, DimitrakiAreti, SotirisGrivas, giannaantonopo2, goutsou_moutsou, kotsostheg, WeSupportAdonis, xatzigeorgioum2, Ioanniskapakis, androutsopoulo5, TinaGialitaki, giannaapostolo1, DimitraTserpe, mkosmidou7221, VagenaIfigeneia, YiannisMiltos
Η βιομηχανία των followers
Πέρα από τους 63 αυτούς λογαριασμούς, η έρευνα απέδειξε την ύπαρξη τουλάχιστον 49 οι οποίοι όμως αν και ριτουιτάρουν υπέρ Άδωνι, δεν χρησιμοποιούν την εφαρμογή test-998665. Και οι 112 λογαριασμοί φαίνεται πως ανήκουν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο μιας ομάδας 1000 λογαριασμών (σύμφωνα με τα έως τώρα στοιχεία) που συνδέονται κατά κάποιο τρόπο με «στοχευμένες» κινήσεις υπέρ κάποιων προσώπων στο Twitter, μεταξύ αυτών και του Άδωνι Γεωργιάδη.
Αν και ο αριθμός των 63 μόλις followers για κάποιους φαντάζει ελάχιστος (με βάση την εξέλιξη της έρευνας φαίνεται πως θα προκύψουν ακόμα περισσότεροι), είναι άκρως ενδεικτικό της κατάστασης των 100 και βάλε retweet που έχει σε κάθε του ανάρτηση ο αντιπρόεδρος της ΝΔ.
Οι 63 αυτοί λογαριασμοί φαίνεται πως αποτελούν μέρος ενός πλήθους bots που πιθανώς έχει κάποια εταιρεία και μεταξύ άλλων ακολουθούν το ένα το άλλο. Μάλιστα, αν όχι όλα, σίγουρα τα περισσότερα ακολουθούνται σε πολύ μεγάλο ποσοστό (μεχρι και 90%) από άλλα bots.
Αν και τα εν λόγω bots ριτουιτάρουν τον Άδωνι Γεωργιάδη έχουν λίγους followers εκ των οποίων η πληθώρα είναι άλλα bots. Επομένως, τα RT (retweet) αυτά δεν μεταφράζονται σε επιρροή, όπως πιθανώς να θέλει να περάσει ο αντιπρόεδρος της ΝΔ, αλλά προκύπτει πως δεν έχουν καμία απολύτως αξία πέρα από την «ικανοποίηση» που φέρνουν στη ματαιοδοξία κάποιου.
Άξιο αναφοράς αποτελεί και η δημιουργία των bots αυτών. Όπως προκύπτει από την ολιγοήμερη έρευνα, σε κάθε λογαριασμό τα περισσότερα accounts φτιάχτηκαν μεταξύ Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου του 2015. Η έξαρση μάλιστα των αναρτήσεών τους έγινε κατά τη διάρκεια των περιόδων πριν των εκλογών για ανάδειξη προέδρου στη Νέα Δημοκρατία τόσο το Νοέμβριο με το «φιάσκο» όσο και τον Ιανουάριο του 2016.
Δείτε χαρακτηριστικά τα παρακάτω διαγράμματα:
Γιατί;
Ποιο όμως είναι το βαθύτερο νόημα όλων αυτών; Γιατί ο Άδωνις Γεωργιάδης, αν και ευρέως γνωστός και αναγνωρίσιμος πολιτικός, φαίνεται να έχει επιλέξει τον τρόπο αυτό για να αποκτούν «δυναμική» τα tweets του; Γιατί επιθυμεί να γίνει «αρεστός» στο διαδικτυακό κόσμο μέσα από ένα συνεχές και ακατάπαυστο «retweet» από ρομποτάκια, που τα οποία στην τελική δεν προσδίδουν και κάτι σημαντικό στην «απήχησή» του; Πέρα από τον ναρκισσισμό, που όπως φαίνεται διαθέτει ο αντιπρόεδρος της ΝΔ, υπάρχει κάποιος άλλος λόγος;
Πέρα από αυτό, έχει την τάση να πολώνει. Δημιουργεί κλειστές ομάδες, κλίκες που συζητούν μεταξύ τους και συμπεριφέρονται επιθετικά στην διαφορετική άποψη. Έτσι, μειώνεται ακόμα περισσότερο η δυνατότητα κάποιων να επηρεάσουν ομάδες που δεν ανήκουν στην «κλίκα» τους. Πόσο μάλιστα όταν μιλάμε για αυτοματοποιημένους λογαριασμούς που πέρα από το να ικανοποιούν τη ματαιοδοξία ορισμένων, δεν καταφέρνουν ουσιαστικά να κάνουν τίποτα περισσότερο. ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια